मुंबई : देशात सायबर फसवणुकीच्या घटनांमध्ये सातत्याने वाढ होत आहे. केसेस किती वाढत आहेत, याचा अंदाज तुम्ही यावरून लावू शकता की, गेल्या एका वर्षात https://cybercrime.gov.in/ वर 20 लाखांहून अधिक तक्रारी नोंदवण्यात आल्या आणि 40 हजार एफआयआर नोंदवण्यात आल्या. सतत वाढत असलेल्या प्रकरणांबाबतही तुम्ही सतर्क राहण्याची गरज आहे. डिजिटल जगाच्या या युगात बदलत्या काळानुसार फसवणुकीच्या पद्धतीही बदलत आहेत. एकीकडे देशात डिजिटल व्यवहार वाढत आहेत, तर दुसरीकडे डिजिटल फसवणुकीच्या घटनांमध्येही वाढ होत आहे. येथे आम्ही तुम्हाला 8 प्रकारचे सायबर गुन्हे आणि त्यात बळी पडलेल्यांची कहाणी सांगत आहोत, जिथे त्यांची लाखोंची फसवणूक झाली.
1- चित्रपट रेटिंगच्या नावावर
काही दिवसांपूर्वी नोएडा येथील एका महिलेला चित्रपटाचे रेटिंग देण्याच्या नावाखाली 12 लाखांची फसवणूक झाल्याचा मेसेज आला होता. महिलेच्या मोबाईलवर एक मेसेज येतो ज्यामध्ये तिला सांगण्यात आले आहे की ती घरी बसून चित्रपटांचे रेटिंग करून पैसे कमवू शकते. या मेसेजच्या जाळ्यात ती अशा प्रकारे फसली की तिचे 12 लाख रुपयांचे नुकसान झाले. सायबर चोरट्यानी महिलेला लिंक पाठवून पैसे मिळवण्यासाठी 30 वेळा क्लिक करण्यास सांगितले. लोभापोटी महिलेनेही तेच केले. यापूर्वी महिलेकडून 10 हजार रुपये घेतले. यानंतर महिलेकडे अशीच मागणी करत 12 लाख रुपयांची फसवणूक केल्यावर महिला पोलिसात गेली. पोलिसांनी येथे एफआयआर नोंदवून तपास सुरू केला आहे.
2- क्रेडिट कार्ड रिवॉर्ड पॉइंट
दिल्लीच्या एका व्यक्तीला एका अनोळखी नंबरवरून फोन आला, एका नामांकित बँकेची अधिकारी म्हणून ओळख असलेली महिला त्याच्याशी बोलू लागली. तुमच्या क्रेडिट कार्डवर काही रिवॉर्ड पॉइंट आहेत, ते ताबडतोब रिडीम करावे लागतील, अन्यथा ते संपतील, असे ती महिला प्रदीपला सांगते. यानंतर प्रदीपला लिंक पाठवली जाते. प्रदीप घाईघाईने लिंकवर क्लिक करतो आणि सर्व तपशील भरतो. सबमिशन केल्यावर त्याच्या खात्यातून 22,341 रुपये कापले जातात. यानंतर प्रदीपने बँकेत फोन केला असता ही सायबर फसवणूक झाल्याचे कळते. सुदैवाने या प्रकरणात, तक्रार मिळाल्यानंतर पोलिसांनी तत्काळ कारवाई करत मोबाईल क्रमांकांचा सीडीआर काढल्यानंतर आरोपी महिलेला पकडले. या महिलेने बनावट वेबसाइटवरून लोकांना लिंक पाठवून 25 लाखांची फसवणूक केली होती.
3- वीज बिल होल्ड
नोएडामध्ये राहणाऱ्या एका व्यक्तीची वीज बिलाच्या नावावर अशा प्रकारे फसवणूक करण्यात आली की त्याचे 25 लाख रुपये बुडाले. नोएडा येथील रहिवासी पूरण जोशी यांना संदेश आला की त्यांनी वीज बिल जमा केले नाही, त्यामुळे रात्री 9 वाजल्यापासून त्यांचा वीजपुरवठा खंडित केला जाईल. त्याने मेसेजवर दिलेल्या नंबरवर कॉल केला जिथे ठगांनी आधी त्याला Anydesk एप डाउनलोड करायला लावले आणि नंतर त्याचा फोन हॅक करून 27 लाख रुपये काढून घेतले. हे केवळ नोएडाचेच नाही तर देशातील अनेक भागांमध्ये अशा मेसेजद्वारे अनेकांची फसवणूक झाली आहे. विशेष म्हणजे ज्या नंबरवरून मेसेज पाठवला जातो त्यावर वीज विभागाचा लोगो ठेवला जातो.
4- एटीएम ब्लॉक
एटीएममधून अनेक प्रकारे फसवणूक होत आहे. नुकतेच मध्य प्रदेशातील सागर येथे एक व्यक्ती एटीएममधून पैसे काढण्यासाठी गेली असता त्याचे कार्ड मशीनमध्ये अडकले. यानंतर त्यांनी तेथे दिलेल्या कस्टमर केअर क्रमांकावर फोन केला, त्यांना कार्ड मशीनमध्ये सोडण्यास सांगितले, सकाळी ते काढण्यासाठी कर्मचारी घेऊन येईल. त्यानंतर ते घरी परतले असता त्यांच्या खात्यातून 51 हजार रुपये उडून गेले. प्रत्यक्षात येथे ठगांनी बँकेच्या कस्टमर केअर नंबरऐवजी एटीएमवर त्यांचा नंबर टाकला होता. अशा वेळी ठग एटीएम मशीनच्या एटीएम कार्ड रीडरवर फेवीक्विक टाकतात त्यांचा नंबर चिकटवतात, असे समोर आले आहे. जेव्हा लोक पैसे काढण्यासाठी येतात तेव्हा त्यांचे कार्ड अडकते आणि नंतर ते दिलेल्या नंबरवर कॉल करतात. जिथे ठगांचे लोक बँक अधिकाऱ्यांच्या रुपात येतात आणि ग्राहकाचा पिन नंबर विचारून एटीएम बदलून फसवणूक करतात.
5- वर्क फ्रॉम होम
काही काळापूर्वी फरिदाबादमधील एका महिलेने सोशल मीडियावर घरातून दररोज हजारो रुपये कमावण्याचे आश्वासन दिलेली जाहिरात पाहिली. लिंकवर क्लिक करून दिलेल्या क्रमांकावर संपर्क साधला असता तिला हजारो रुपये कमावण्याचे आमिष दाखवण्यात आले, मात्र त्यापूर्वी काही रक्कम जमा करावी लागेल. यानंतर तिचा विश्वास जिंकण्यासाठी महिलेच्या खात्यावर काही पैसेही टाकण्यात आले. त्यानंतर नंतर आणखी पैशांची मागणी करून महिलेची 1 लाख 25 हजार रुपयांची फसवणूक करण्यात आली. त्यानंतर पोलिसांनी तपास सुरू केला असता एका बनावट टोळीचा पर्दाफाश झाला असून त्यांच्याकडून अनेक मोबाईल फोन आणि 64 हजारांची रोकड जप्त करण्यात आली आहे.
6- पेटीएमद्वारे फसवणूक
जर तुम्हाला तुमच्या पेटीएममध्ये चुकून पैसे आले आणि त्यानंतर कॉल येऊ लागले तर तुम्हाला अलर्ट केले जाईल. अशीच एक OLX फसवणूक दिल्लीतील रहिवासी रुपेश कुमारसोबत घडली आणि त्याची 21,000 रुपयांची फसवणूक झाली. रुपेश कुमारने OLX वर वॉशिंग मशीन विकण्याची जाहिरात दिली होती. काही वेळातच एका खरेदीदाराकडून मेसेज आला की त्याला ते खरेदी करायचे आहे. वॉशिंग मशीनचे पेमेंट पेटीएमद्वारे करण्यास सांगितले होते. ट्रायल देण्याच्या नावाखाली त्या व्यक्तीने रूपेश कुमारला 2 रुपये पाठवले आणि येथूनही 2 रुपये पाठवण्यास सांगितले. यानंतर या ठगाने रूपेशकडे सुमारे 20 हजार रुपये मागितले आणि तेथून एकही रक्कम आली नाही.
7- न्यूड Whatsapp कॉल
22 मार्च 2023 रोजी डेहराडूनमध्ये राहणाऱ्या एका व्यक्तीला अज्ञात क्रमांकावरून व्हिडिओ कॉल आला. त्याने फोन उचलताच त्याच्या समोर एक मुलगी येते जी अचानक कपडे काढायला लागते. व्यक्ती फोन डिस्कनेक्ट करते. सुमारे अर्ध्या तासानंतर त्या व्यक्तीच्या मोबाईलवर एक मॉर्फ केलेला व्हिडिओ येतो, जो पाहून त्या व्यक्तीला धक्काच बसतो. यानंतर व्हिडिओ व्हायरल करण्याची धमकी देऊन ब्लॅकमेलिंगचा खेळ सुरू होतो. व्हिडिओ डिलीट करण्याच्या नावाखाली आधी 35000 आणि नंतर 86000 रुपयांची मागणी केली जाते. सीबीआय अधिकाऱ्याच्या नावाने आतापर्यंत 1.21 लाख गमावलेल्या व्यक्तीच्या Whatsappवर त्याला घाबरवण्यासाठी बनावट कार्ड पाठवले जाते. कारवाईची धमकी देऊन दीड लाख रुपयांची मागणी केली.
8- मुंबई पोलिसांच्या नावावर फसवणूक
काही दिवसांपूर्वी दिल्लीतील रहिवासी असलेल्या वीरेंद्रला फोन आला होता, ज्यामध्ये तो कुरिअर कंपनीतून बोलत असल्याचे सांगण्यात आले होते. तुम्ही मुंबईतून परदेशात पाठवलेल्या कुरिअरमध्ये ड्रग्ज, बेकायदेशीर सिमकार्ड आणि पासपोर्ट सापडल्याचे समोरच्या व्यक्तीने सांगितले. त्यामुळे तो जप्त करण्यात आला आहे. इकडे वीरेंद्रने सतर्कता दाखवत ठगाला विचारले की त्याने पार्सल अजिबात पाठवले नाही, तेव्हा त्या गुंडाने (बनावट कस्टमर केअर) सांगितले की, तुमच्या वैयक्तिक कागदपत्रांचा गैरवापर झाल्याचे दिसते. यानंतर तुमचा कॉल मुंबई सायबर क्राइम पोलीस स्टेशनला ट्रान्सफर होत असल्याचे त्याने सांगितले. कॉल होल्ड ऑन ठेवल्यानंतर काही सेकंदांनंतर वीरेंद्रचा कॉल ट्रान्सफर होतो. कॉलर मुंबई पोलीस अधिकारी असल्याचे सांगून त्याला धमकावण्याचा आणि फसवण्याचा प्रयत्न करतो.
तक्रार कशी करावी
जर एखाद्या अनोळखी नंबरवरून चॅटिंग किंवा मैत्रीची ऑफर येत असेल तर सावध व्हा आणि ताबडतोब नंबर ब्लॉक करा. वरीलपैकी कोणतीही घटना तुमच्यासोबत घडल्यास तुम्ही फोन करून सायबर क्राईम तक्रार नोंदवू शकता.
